POZDROWIENIA Z WUNDERWALDU

W wilczej paszczy

Na warsztacie: baśń o króliku i wilku 

Podobno opowieść jest perska:

Była sobie dolina. W tej dolinie mieszkały zwierzęta z kłami drapieżników niezaznajomione. Może sowa czasem coś drapnęła, ale poza tym... Dla saren, zająców i wiewiórek, był to, co tu dużo mówić, raj. I raj ten trwał i trwał, aż do dnia, kiedy pewnemu wilkowi udało się przejść przez przełęcz. Wtedy raj zwierza wszelakiego stał się rajem wilka. Bo zwierzątka nie potrafiły uciekać, ani bronić się przed zaprawionym w polowaniach drapieżnikiem. Wilk siał więc terror, a mieszkańcy doliny codziennie szli spać szczęśliwi, że udało im się dotrwać do zachodu słońca i budzili się codziennie z przerażeniem w swoich małych, zwierzęcych serduszkach. Nawet poszli do sowy, bo ona była najmądrzejsza w całej dolinie (no i sama miała na koncie kilka mysich żyć), żeby powiedziała im, co mają począć. Sowa przyjrzała się im i stwierdziła, że nic nie zrobią. Wilk ma kły i pazury, a do tego jest w bojach zaprawiony, jak nikt w dolinie, więc, niestety - moje małe zwierzątka - krzyżyk na drogę.

Mieszkańcy doliny postanowili zastosować pewien wybieg formalny, polegający na tym, że zwierzęta wybierały spośród siebie delegata, który miał dobrowolnie dać się pożreć. Na pierwszy ogień poszedł drobniutki zajączek.

Sowa miała rację, nie miał kłów, ani pazurów, a jedyne na czym się tak naprawdę znał to przetwarzanie bobków. Chciało mu się jednak żyć, więc kicając w stronę swojej śmierci rozpaczliwie myślał nad sposobem ocalenia swojego omyka. Wreszcie uknuł taki oto plan:

- WILKU! - krzyknął stojąc przed jego leżem. - przyszedłem, żebyś mógł mnie zjeść.

Wilk lekko zdziwiony takim obrotem sprawy zapytał:

- Naprawdę? (a w duszy coraz bardziej lubił tę dolinę).

- Oj co mam zrobić? Zginąć w twoje paszczy, albo tego drugiego? Skoro mam wybór, wolę jednak ginąć w paszczy tego mniejszego…

- Drugiego? Mniejszego? O czym ty mówisz? - zdziwił się wilk, tym razem jednak w dołku poczuł ukłucie niepokoju.

- Drugiego wilka, się rozumie. A wybrałem ciebie, bo…a zresztą koniec gadania. No otwieraj paszczę i rób swoje.

Po czym zaczął się gramolić prosto do wilczego pyska. Już stanął na dolnej wardze i chciał wskakiwać do środka, ale wilk dosłownie go wypluł.

- No wilku, powiedz "AAAA" i miejmy to za sobą.

- Poczekaj, poczekaj! Mówisz, że jest tu drugi wilk i że jest większy ode mnie?

Zajączek zrobił znaczącą minę, która mogła znaczyć "być może" albo "wiem, ale nie powiem", albo "pomidor".

- Naprawdę jest tutaj jeszcze jeden wilk? To oburzające!

Zajączek znów spróbował sforsować uzębienie wilka, by dostać się do wilczego wnętrza. Wilk zaś myślał, że tak nie może być, że dolina powinna należeć tylko do jednego wilka i to ON jest właśnie tym wilkiem.

- Zając nie zając, nie ucieknie. A Ty wiesz, gdzie ten DRUGI wilk mieszka?

- Jasne! wszystkie zwierzęta z doliny wiedzą, ale ostrzegam cię. Ja tam nie idę.

- Oj idziesz idziesz! I ja idę z tobą.

- No jak tam chcesz. Choć wolałbym, żeby to już się dla mnie skończyło. Tutaj, teraz.

- Prowadź - rozkazał wilk.

I ruszyli. Zajączek kluczył przez znane sobie tylko zarośla, raz za razem przeklinając swój zajęczy los (nie omieszkał przy tym ciągle powtarzać, jaką to tragedią są dwa wilki, ten wielki i ten, którego musiał właśnie prowadzić przez chaszcze). Wreszcie dotarli do miejsca, w którym na małej polance znajdowało się kilka zawalonych chat i studnia. Zając podszedł do tej ostatniej. 

- Tu jest jego leże - powiedział, wskazując na studnię. 

Wilk zbliżył się do czerniejącej w ziemi dziury i oparł się łapami o jej kamienną krawędź. Na dole  ujrzał swoje odbicie i zawołał. 

- HEJ! Ty tam! Wychodź!

- Chodź! chodź! - odparło echo. 

- Widzisz - zagadał królik - jest bezczelny. Nabija się z ciebie. A to znaczy, że jest duży. Nie boi się. 

Wilk na te słowa wyraźnie się zezłościł. Przecież to on miał być największy. Miał być jedyny!

- Wyłaź bo inaczej porozmawiamy! - wrzasnął do studni. 

- Porozmawiamy! - odparło echo drwiącym tonem. 

- Oj... bezczel. Ale cóż. Ma prawo być bezczelny, bo przecież jest największy - powiedział zając. 

Na te słowa przebrała się miarka. 

- Chcesz tak się zabawiać? Dobra! - wrzasnął wilk. 

- Dobra! - odwrzasnęło echo. 

Wilk niewiele myśląc wskoczył więc do studni, żeby porachować kości temu pyszałkowi, który mieszkał na dnie. I to by było na tyle, jeśli chodzi o wilka. Biedaczysko pływać nie potrafiło, więc utonęło. 

I tym sposobem, zając uratował mieszkańców doliny, przed strasznym wilkiem. 

Mądrość sowy

Wiecie, że sowa miała rację? 

Sowa mówiła prawdę i tylko prawdę. Żadne ze zwierząt mieszkających w dolinie nie miało najmniejszych szans w walce z wilkiem. Sowa sama była przecież drapieżnikiem, więc trochę znała się na sprawach odbierania życia, walki i polowań. Doskonale potrafiła ocenić w jakim położeniu znalazła się dolina i na podstawie swojej specjalistycznej (drapieżniczej) wiedzy wydała dość przykry dla zwierzaków wyrok - jesteście bez szans. 

Jej wyrok doprowadził do zwierzęcej narady i dalszych postanowień (o których za chwilę) i gdyby nie zajączek, doprowadziłoby do całkowitego przetrzebienia doliny. 

My też czasem jesteśmy w sytuacji, w jakiej znalazła się dolina i jeśli ta sytuacja wygląda całkowicie beznadziejnie z pewnego punktu widzenia, pozostawanie w tym punkcie jest samobójstwem - zabiera całkowicie perspektywę pozytywnego rozwiązania i odbiera motywację do poszukiwania czegoś lepszego. Będąc mieszkańcem doliny trudno nam jednak spojrzeć na rzeczy z innego miejsca - w końcu jesteśmy właśnie tam, gdzie jesteśmy! Żeby coś się zmienił musimy spojrzeć na swoją sytuację z innej niż sowia perspektywa. Problem w tym, że często nie ufamy nikomu prócz ekspertów.

Chciałbym jednak coś zauważyć. Jeśli ktoś jest ekspertem, to jest on ekspertem w danej dziedzinie. A to oznacza, że w innych ekspertem NIE JEST. Problem polega na tym, że często wypowiedź eksperta nas płoszy i krępuje możliwości kreatywnego rozwiązania problemu. "Da się? Jak się da, jak się nie da! Sowa powiedziała, a sowa się zna!". I mamy ręce związane. Co oczywiście nie zmienia faktu, że sowa wypowiadała się TYLKO jako drapieżnik. Oczywiście, można jej słuchać. Ale czy warto?

Zanim przejdziemy dalej jeszcze jedna kwestia, może dość banalna i oczywista, ale niezwykle istotna dla spraw tego typu. DO tego to kwestia, o której często w sytuacjach kryzysowych zdarza się nam zapominać. Sowa też była mieszkańcem doliny, a co za tym idzie, siedziała w tym samym co reszta zwierzaków dołku. A jeśli ktoś siedzi w tym samym dołku, co ty, widzi tyle samo. I nawet jeśli na podorędziu ma swoją specjalistyczną wiedzę, nie zmienia to faktu, że dołek, pozostaje dołkiem. 

Mądrość zwierzaków

Wiecie, że zwierzaki podczas swojej narady zachowały się bardzo mądrze?

Nie chcę broń Boże mówić, żeby nie słuchać ekspertów. Nie zrozumcie mnie źle. Eksperci są po to, żeby wiedzieć lepiej. I zazwyczaj lepiej wiedzą i nie słuchanie ich w kwestiach dotyczących ich specjalizacji jest objawem arogancji i głupoty. Zwierzaki znalazły się jednak w sytuacji, gdzie ekspercka rada oznaczała koniec i tylko koniec. I one doskonale o tym wiedziały. Ich rozumowanie jest więc oparte na dokładnie nazwanej sytuacji. Robią wszystko, co w danej chwili jest do zrobienia. Łatają swój tonący okręt, jak tylko potrafią, choć żadne z nich nie ma wątpliwości, że to dno jest jego ostateczną destynacją.

Strategia jaką obrały nosi podobno nazwę strategii antylopy - czyli wszyscy uciekamy, jeden na pewno zginie, ale jak zginie, to reszta przetrwa… przynajmniej do następnej ucieczki. Słusznie typują, że lepiej oddać najpierw słabszych (to przecież też jest naturalne, że to co słabe, stare i niemrawe idzie na pierwszy ogień). 

Zając był więc idealnym kandydatem, by przedłużyć agonię doliny. Zwierzęta nie wiedziały tylko o jednym - Że nie każdy może zgodzić się z dołkiem, w którym się znalazł.

Mądrość zająca

Wiecie, że zając też miał rację?

Jednak jego racja opierała się na trochę innych przesłankach. Pewnie wiedział, że sowa miała rację i że zwierzęta też miały rację, ale w obliczu sytuacji, w której się znalazł te racje w ogóle nie miały dla niego znaczenia. Wiedział jednak rzecz nieocenioną:

Jeśli pozostawanie w pewnym miejscu jest samobójstwem, trzeba zmienić tę pozycję. Sowa mogła mieć po sto, albo i po tysiąckroć rację, ale co z tego, skoro jej słowa, nie zmieniały położenia zająca. Kiedy chodziło o uratowanie zajęczej skórki, jej właściciel wiedział, że trzeba zrobić wszystko, by pokonać wilka. To w końcu zajęcze uszy były najcenniejszą rzeczą na świecie i żadna ekspercka rada, nie mogła odwieść go od tej myśli.

Może to właśnie sprawiło, że potrafił myśleć nieszablonowo. Że wpadł na swój desperacki plan i ostatecznie ocalił dolinę. Zauważcie jednak, że ratunek wymagał od niego wielkiego czynu. Zanim mógł ujść cało z życiem, wpierw musiał spojrzeć wilkowi w uzębienie. I zrobić to z własnej woli. Musiał postawić wszystko na jedną kartę i w swej brawurze być pierwszym. Jeśli miał umrzeć, to z własnej inicjatywy. I to w jego postawie jest najbardziej heroiczne. Nie sprytne zagajenie wilka, ale to, że bez odwagi, na nic by mu się ten spryt nie przydał. Odwaga była jego przepustką do ocalenia. I to nie tylko siebie.

Jeśli miejsce, w którym przyszło ci być, jest miejscem ze wszech miar straconym i każdy ci powie, że nie ma szans z niego wyjść, masz kilka rzeczy do zrobienia. Po pierwsze możesz zapytać kogoś innego. Może w sąsiedniej dolinie rozwiązano problem w inny niż proponowane u ciebie eksperckie "nie da się". Po drugie musisz wiedzieć, na czym ci zależy - czy na trzymaniu się ogółem przyjętych zasad postępowania, czy na własnym ocaleniu. Jeśli na tym pierwszym, chciałbym ci przypomnieć, że społeczeństwo dla swojego świętego spokoju, bez mrugnięcia okiem skaże cię na śmierć, tak jak skazało zająca. A ty, jeśli chcesz przetrwać pamiętaj, że przede wszystkim musisz zmienić miejsce. Na koniec - czy masz tyle odwagi, żeby to zrobić. Jeśli nie - wilk cię zje. Jeśli tak uratujesz nie tylko siebie, ale też całą dolinę.

Będą ci za to wdzięczni? Pewnie nie, ale to nieważne. Liczy się to, że ty żyjesz, a wilk już nie.



dzisiejsze ilustracje sponsorowane są przez: Emilly Gravet,